Gonca Özmen ile Kağıt Kesiği: Kanondaki Çatlak (5 Bölüm)

Antik Yunan edebiyatında, lirik ve erotik şiirin en ünlü şairi. Ode’lardan elegy’lere birçok şiir yazmış, dokuz kitabının olduğu söylenen Sappho’nun yalnızca 28 dizelik “Afrodit’e Yakarış” adlı şiiri eksiksiz olarak günümüze kadar ulaşabilmiştir. Diğer şiirlerinde harf, hece, sözcük, dize ve bölümlerde eksiklikler vardır. Kimileri filologlar, edebiyat tarihçileri ve araştırmacılarla tamamlanmıştır ama bunların da ne kadar aslına yakın, doğru ya da etik olduğu tartışılabilir. Türkçedeki çevirilerini irdeleyeceğiz.

Ataerkil topluma karşı verdiği savaşıyla ve kendini entelektüel bir kadın olarak var etme mücadelesiyle güçlü ve zeki bir kadın olan Dickinson’ın yazdıklarını yakın okumalarla detaylandıracağız.

Rus Edebiyatı'nın en önemli şairlerinden Anna Ahmatova. Ahmatova “burjuva ve aristokrat”, “erotik gizemci”, “bireyci” ve “kötümser” bir şair miydi? Neden “yarı rahibe, yarı fahişe” ilan edildi? Bir dönem kitapları neden yasaklandı? Akmeizm akımı nedir ve Ahmatova’nın bu harekete katılması nasıl olmuştur? Çarpıcı bir şairi bu ve benzer sorularla derinden kavramaya, kanonda açtığı o özel çatlaklara birlikte bakmaya çalışacağız.

Modern İran şiirini kanatlandıran bir şair Furuğ. Kendisi, radikal yaşantısından trajik izleri, bedensel tutku ve aşklarını, aykırı kişilik ve parçalanmış ruhunun çelişkilerini, çektiği acıları şiirlerinde yansıtır. “Lezzet dolu”, cinsel bir günah işlediğini belirten “Günah” adlı şiiri nedeniyle ahlaksız vefahişe olarak görülüp lanetlenir. Ölüsü bile cezalandırılır. Mollalar cenaze namazını kılmadığıiçin iki gün bekletilir. Hakkında “Fahişe Furuğ” yazan bir dergi, kazayla ölümünden bir hafta sonra, “Şehit Şair Furuğ” başlıklı bir yazı yayımlar!

1945 sonrası Almanca edebiyatın önemli adlarından Avusturyalı şair Ingeborg Bachmann, “eliniz yanmamışsa, bunun üzerine yazamazsınız,” der. Bir kahramanına “Yeni bir dil olmadan yeni bir dünya yaratılamaz,” dedirterek dili sorunsallaştırır. Bir aydın şair olarak, insanlığın durumu, yersiz yurtsuzluğu, iletişimsizlik, yalnızlık, bireyler arası çatışmalar ve ruhsal çöküntü gibi sorunlarıyla ilgili kaygı, tedirginlik ve acı duymuş; kendisiyle, başkalarıyla, tarihle ve Hristiyanlık kültürüyle hesaplaşmıştır.